Stres Inkontinans
Stres İnkontinans Nedir?
Stres inkontinans karın içi basıncının arttığı durumlarda, örneğin gülme, öksürme, hapşırma, egzersiz yapma veya ağır bir şey kaldırma sırasında ortaya çıkar. Genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması nedeniyle mesanenin düzgün bir şekilde kontrol edilememesi sonucunda gelişir.
Stres inkontinans, idrarın istemsiz bir şekilde kaçması anlamına gelir ve genellikle herhangi bir uyarı olmadan meydana gelir. Bu durum, özellikle kadınlarda yaygın olmakla birlikte, erkeklerde de görülür, ancak daha az sıklıkla rastlanır.
Stres İnkontinansın Nedenleri
Stres İnkontinansın nedenleri, genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması ve mesanenin kontrol mekanizmalarının bozulmasıyla ilgilidir. Aşağıda stres inkontinansının başlıca nedenleri sıralanmıştır:
1. Pelvik Taban Kaslarının Zayıflaması
Pelvik taban kasları, mesane ve diğer pelvik organları destekleyen kaslardır. Bu kaslar zayıfladığında, mesane üzerindeki kontrol azalır ve karın içi basınç arttığında (gülme, öksürme, hapşırma, egzersiz gibi durumlarda) idrar kaçırma meydana gelir.
2. Gebelik ve Doğum
Gebelik sırasında büyüyen rahim, pelvik taban kaslarına baskı yapar ve doğum sırasında bu kaslar gerilir. Özellikle vaginal doğumda, pelvik taban kasları ve bağları zarar görebilir, bu da mesanenin kontrolünü zorlaştırır. Birden fazla doğum yapmış kadınlarda stres inkontinans riski daha yüksektir.
3. Yaşlanma
Yaşlandıkça, pelvik taban kaslarının gücü azalır. Menopoz sırasında östrojen seviyelerinin düşmesi, bu kasların daha da zayıflamasına yol açar. Ayrıca, yaşlanma ile birlikte bağ dokusunun esnekliği de azalır, bu da stres inkontinans riskini artırır.
4. Obezite
Aşırı kilolu olmak, pelvik tabana ekstra baskı uygular ve bu da kasların zayıflamasına yol açabilir. Obezite, stres inkontinans gelişme riskini artırabilir çünkü fazla vücut ağırlığı pelvik bölgeye daha fazla yük bindirir.
5. Hormonal Değişiklikler
Özellikle menopoz ve doğum sonrası hormon seviyelerindeki değişiklikler, pelvik taban kaslarının zayıflamasına neden olabilir. Östrojenin azalması, mesane ve üretra çevresindeki dokuların zayıflamasına yol açabilir.
6. Ağır Fiziksel Aktivite ve Egzersiz
Ağır kaldırma veya zorlayıcı egzersizler, pelvik tabana fazla baskı yapabilir. Özellikle yüksek etkili sporlar ve ağır fiziksel işler, pelvik taban kaslarını zayıflatabilir ve stres inkontinansa neden olabilir.
7. Kronik Öksürük veya Astım
Kronik öksürük (sigara içme veya astım gibi) sürekli olarak karın içi basıncını artırır ve bu da pelvik taban kaslarını zorlar. Uzun süreli öksürük, bu kasların zayıflamasına ve idrar kaçırmaya yol açabilir.
8. Kabızlık
Uzun süreli kabızlık, dışkıyı zorla itme sırasında pelvik taban kaslarına aşırı baskı yapar. Sürekli kabızlık, bu kasların gerilmesine ve zayıflamasına neden olabilir, bu da stres inkontinansı riskini artırır.
9. Genetik Faktörler
Bazı kişilerde, pelvik taban kasları ve bağ dokusu doğuştan daha zayıf olabilir. Genetik yatkınlık, stres inkontinansın gelişme olasılığını artırabilir. Zayıf bağ dokusu, pelvik taban kaslarının düzgün çalışmasını engelleyebilir.
10. Cinsel Aktivite
Cinsel ilişki sırasında pelvik taban kaslarının aşırı gerilmesi veya travma yaşanması, bu kasların zayıflamasına yol açabilir. Ayrıca, doğum sırasında yapılan zorlamalar veya epizyotomi (vajinal doğumda yapılan kesiler) da pelvik tabanı etkileyebilir.
11. Stres ve Psikolojik Faktörler
Stres ve anksiyete, pelvik taban kaslarında gerilmeye yol açabilir. Psikolojik faktörler, bazı durumlarda stres inkontinansı riskini artırabilir ve bu durumun şiddetini artırabilir.
Stres İnkontinansın Belirtileri
Stres İnkontinansın başlıca belirtileri, genellikle vücutta karın içi basınç arttığında idrar kaçırma ile ilişkilidir. Bu belirtiler, genellikle ani ve istemsiz bir şekilde ortaya çıkar. Stres inkontinansın belirtileri şunlardır:
- Ani ve İstem Dışı İdrar Kaçırma
Stres inkontinansın en belirgin belirtisi, öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz yapma veya ağır bir şey kaldırma gibi karın içi basıncı artıran aktiviteler sırasında istemsiz idrar kaçırmadır. Bu, genellikle küçük miktarda idrar kaybıyla sınırlıdır.
- Egzersiz ve Fiziksel Aktivite Sırasında İdrar Kaçırma
Stres inkontinans, fiziksel aktiviteler sırasında daha belirgindir. Örneğin, koşarken, zıplarken, eğilirken veya ağırlık kaldırırken idrar kaçırma olabilir. Pelvik taban kaslarının zayıflaması bu tür aktivitelerde idrarın kontrol edilmesini zorlaştırır.
- Gülme, Öksürme ve Hapşırma Sırasında İdrar Kaçırma
Öksürme, gülme veya hapşırma gibi ani ve güçlü hareketler sırasında idrar kaçırmak stres inkontinansın yaygın belirtilerindendir. Bu durumlar karın içi basıncı artırır ve pelvik taban kasları bu baskıyı kontrol etmekte zorlanabilir.
- Sosyal Durumlarda İdrar Kaçırma Korkusu
Stres inkontinansı, kişiyi sosyal durumlarda utanmaya veya kendini huzursuz hissetmeye neden olabilir. Örneğin, bir toplantı sırasında gülme veya öksürme nedeniyle idrar kaçırma korkusu sosyal hayatta zorlanmalara yol açabilir.
- İdrar Kaçırmanın Küçük Miktarlarda Olması
Stres inkontinans genellikle büyük miktarda idrar kaybına yol açmaz. İdrar kaçırma çoğu zaman küçük bir miktarda olur, ancak sık sık meydana gelebilir ve bu durum kişinin günlük aktivitelerini zorlaştırabilir.
- İdrar Kaçırma Durumunun Zamanla Artması
Başlangıçta daha az belirgin olan stres inkontinans, tedavi edilmediği takdirde zamanla şiddetlenebilir. İdrar kaçırma daha sık hale gelebilir ve daha zorlayıcı hale gelebilir.
- Vajinal veya Pelvik Bölgede Ağrı veya Gerginlik
Bazı kadınlarda, stres inkontinans, vajinal veya pelvik bölgede ağrı veya gerginlik hissine neden olabilir. Bu, pelvik taban kaslarının zayıflamasından veya yanlış gerilmesinden kaynaklanabilir.
Stres İnkontinansın Tanısı
Stres İnkontinansın Tanısı, genellikle hastanın semptomlarının değerlendirilmesi, fiziki muayene ve bazı ek testlerle konulur. Tanı süreci, hastanın yaşadığı belirtilerin belirlenmesi ve idrar kaçırmanın nedeni hakkında daha fazla bilgi edinilmesi amacıyla yapılır. İşte stres inkontinansının tanı sürecinde kullanılan yöntemler:
- Hasta Öyküsü (Anamnez)
Tanı sürecinin ilk aşaması, hastanın tıbbi geçmişinin detaylı bir şekilde alınmasıdır. Doktor, aşağıdaki soruları sorarak stres inkontinansla ilgili belirtileri anlamaya çalışır:
- İdrar kaçırma ne sıklıkta meydana geliyor?
- Hangi aktiviteler sırasında idrar kaçırma görülüyor? (Öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz, vb.)
- Kaçırılan idrar miktarı nedir?
- Önceki gebelikler, doğumlar ve pelvik cerrahiler hakkında bilgi
- İdrar kaçırmanın ne zaman başladığı ve gelişim süreci
- Diğer sağlık sorunları (örneğin, diabetes, obezite, vb.)
- Fiziksel Muayene
Fiziksel muayene, pelvik taban kaslarının durumunu ve mesanenin işlevini değerlendirmek için önemlidir. Doktor, pelvik bölgedeki kasları kontrol ederek zayıflık, gerilme veya aşırı gevşeme belirtilerini arar. Ayrıca, idrar kaçırmanın nedenini belirlemek için vajinal muayene yapabilir.
- Ürodinamik Testler
Ürodinamik testler, idrar yollarının fonksiyonlarını daha ayrıntılı olarak değerlendiren testlerdir. Stres inkontinansın tanısında en yaygın kullanılan ürodinamik testler şunlardır:
- İdrar Akış Hızı Testi: Mesanenin nasıl boşaldığını ve idrar akış hızını değerlendirir.
- Sistometri: Mesanenin kapasitesini ve basıncını ölçer.
- Mesane Günlüğü
Hasta, idrar kaçırma ile ilgili belirtilerini kaydedeceği bir günlüğü doldurabilir. Bu günlüğe, idrar kaçırma sıklığı, hangi aktiviteler sırasında idrar kaçırma yaşandığı, ne kadar idrar kaybı olduğu ve genel sıvı alımı gibi bilgiler kaydedilir. Bu bilgi, doktorun tanıyı doğrulamasına yardımcı olur.
- Öksürme veya Valsalva Testi (Stres Testi)
Doktor, pelvik taban kaslarının durumunu değerlendirmek için öksürme veya valsalva (karın kaslarını kasma) testi yapabilir. Bu test, karın içi basınç arttığında idrar kaçırma olup olmadığını belirlemek için yapılır. Eğer hasta, bu test sırasında idrar kaçırıyorsa, stres inkontinansı tanısı koyulabilir.
- İdrar Tahlili ve Kültürü
İdrar yolu enfeksiyonlarının (İYE) stres inkontinansı belirtilerine benzer şekilde idrar kaçırmaya neden olabileceği için, enfeksiyon olup olmadığını kontrol etmek için idrar tahlili yapılabilir. Enfeksiyon, başka tedavi gerektiren bir durum olduğundan, bunun ayırt edilmesi önemlidir.
- Pelvik Ultrasonografi
Pelvik ultrasonografi, mesanenin yapısını ve pelvik bölgedeki organların durumunu değerlendirmek için kullanılabilir. Ayrıca, mesane fıtığı gibi başka sorunların olup olmadığını kontrol etmek için de yararlı olabilir.
Stres İnkontinans Tedavi Yöntemleri
Stres İnkontinans Tedavi Yöntemleri, hastanın durumuna, semptomların şiddetine ve altında yatan nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi, genellikle yaşam tarzı değişikliklerinden cerrahi müdahalelere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. İşte stres inkontinans için yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri:
- Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel Egzersizleri)
Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan Kegel egzersizleri, stres inkontinans tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu egzersizler, mesane kontrolünü sağlayan kasları güçlendirir ve idrar kaçırmayı önlemeye yardımcı olur.
- Egzersiz Uygulaması: Pelvik taban kaslarını kasarak 5-10 saniye tutup ardından gevşetmek şeklinde yapılır. Bu egzersizler düzenli olarak, günde birkaç kez yapılmalıdır.
- Faydaları: Kasların güçlenmesi, idrar kaçırma riskini azaltır ve mesanenin kontrolünü iyileştirir.
- Davranışsal Tedavi
Davranışsal tedavi, hastanın idrar alışkanlıklarını değiştirmeyi hedefler. Bu tedavi türü, idrar kaçırma olaylarını azaltmak ve mesane kontrolünü sağlamak için önerilen bazı teknikleri içerir.
- Mesane Eğitimi: İdrar yapma sıklığı ve mesanenin kapasitesini artırmaya yönelik bir eğitim programıdır. Hastalar, belirli aralıklarla tuvalete gitmeyi öğrenirler, böylece mesane kapasitesini geliştirmeleri sağlanır.
- Çift Sıkıştırma Yöntemi: Bu yöntem, karın içi basıncı artıran aktiviteler sırasında idrar kaçırmayı önlemek amacıyla uygulanır. Örneğin, öksürme veya hapşırma sırasında pelvik taban kaslarına baskı uygulayarak idrar kaçırmayı engellemeye yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi
İlaçlar, stres inkontinansın tedavisinde doğrudan bir çözüm sunmasa da, bazı durumlarda yardımcı olabilir. İlaçlar, mesanenin kasılmalarını kontrol etmeye veya pelvik taban kaslarını rahatlatmaya yönelik olabilir.
- Alpha-adrenerjik Agonistler: Bu ilaçlar, mesane kaslarını gevşetir ve idrar kaçırma riskini azaltabilir.
- Topikal Östrojen: Menopoz sonrası kadınlarda, vajinal östrojen tedavisi pelvik taban kaslarının gücünü artırarak stres inkontinansı tedavi edebilir.
- Antikolinerjik İlaçlar: Bu ilaçlar, mesanenin aşırı aktif olmasını engeller ve idrar kaçırmayı kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
- Biofeedback
Biofeedback, pelvik taban kaslarını daha iyi kontrol edebilmek için kullanılan bir yöntemdir. Elektronik cihazlar, kasların ne zaman kasıldığını ve gevşediğini hastaya geri bildirir. Bu, kasların daha verimli bir şekilde güçlendirilmesini sağlar.
- Nasıl Çalışır: Hasta, pelvik kasları kasarken biofeedback cihazı kasılmaların şiddetini ve sıklığını gösterir. Bu sayede hasta, kasları daha doğru bir şekilde çalıştırmayı öğrenir.
- Elektromiyostimulasyon (EMS)
Elektromiyostimulasyon, pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi için düşük voltajlı elektrik akımları kullanır. Bu tedavi, kasların kasılmasına yardımcı olarak pelvik taban kaslarını güçlendirir.
- Nasıl Çalışır: Cihaz, pelvik kaslara elektriksel uyarılar göndererek kasların kasılmasını sağlar, bu da kasların güçlenmesine ve idrar kaçırmanın azalmasına yol açar.
- Cerrahi Müdahaleler
Cerrahi tedavi, diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamayan veya daha şiddetli vakalarda önerilebilir. Cerrahi müdahale, pelvik taban kaslarını desteklemek veya mesane kontrolünü sağlamak amacıyla yapılır.
- Tansiyon Bandı Ameliyatı (Mid-urethral sling surgery): Bu işlem, mesane ve üretraya destek vermek için yerleştirilen bir kayış kullanarak idrar kaçırmayı engellemeyi amaçlar. En yaygın cerrahi yöntemlerden biridir.
- Pelvik Organ Prolapsus Cerrahisi: Pelvik organ prolapsusu (pelvik organların aşağıya sarkması) durumunda yapılan cerrahi müdahalelerle stres inkontinans tedavi edilebilir.
Perineal Yama veya Kas Güçlendirme Ameliyatı: Pelvik kasların yeniden yapılandırılması için yapılan cerrahi müdahalelerdir.
RANDEVU ALIN
“Sağlığınızı önemsiyoruz; sağlıklı ve mutlu bir yaşam için yanınızdayız.”